Con người là loài xã hội - là bản ngã - là sự kết nối

Sự sống này, từ hơi thở, miếng ăn đến niềm vui tinh thần, tất cả đều gắn chặt với sự kết nối. Con người vốn là loài “xã hội”, sự tồn tại của ta chỉ có ý nghĩa khi được gắn kết bởi những mối quan hệ hữu hình và vô hình.

Kết nối từ gốc rễ sự sống

Khi chào đời, một đứa trẻ không thể tự nuôi sống mình. Nó cần bàn tay mẹ cho bú, vòng tay cha che chở, và sự quan tâm của cộng đồng. Điều đó cho thấy: kết nối chính là dưỡng chất của sự sống, không kém gì thức ăn và nước uống. Một ly cà phê sáng ta uống, đằng sau là công sức của nông dân, người rang xay, quán xá…Nếu thân thể cần thức ăn, thì tinh thần cần sự đồng cảm. Một nụ cười, một buổi trò chuyện, hay chỉ đơn giản là cảm giác có ai đó lắng nghe, đều giúp não bộ tiết ra hormone an lành.

Góc nhìn Phật học: kết nối và bản ngã

Phật giáo gọi sự ràng buộc này là duyên khởi: không có gì tồn tại độc lập, tất cả đều nương nhau mà có. Con người là kết quả của vô số mối nhân duyên: cha mẹ, thầy cô, bạn bè, xã hội, thiên nhiên, thời gian... Tuy vậy, Phật giáo cũng nhấn mạnh: bên cạnh kết nối với người khác, ta cần biết quay về bản ngã của chính mình. Bản ngã ở đây không phải để nuông chiều cái “tôi ích kỷ”, mà là quay về hỏi chính mình là ai, mình muốn gì mà không bị cuốn theo mong muốn của người thân, bạn bè, xã hội áp đặt cho mình. Một người biết quay về lắng nghe chính mình, hiểu mình và chuyển hóa cảm xúc, thì khi kết nối với người khác cũng sẽ đem lại năng lượng an lành, thay vì lan truyền khổ đau.

Vì vậy, con người cần kết nối để tồn tại, để trưởng thành, nhưng cũng cần biết quay về chăm sóc cái tôi, để không đánh mất chính mình trong những kết nối. Mỗi một mối quan hệ đi hay đến, yêu hay ghét, xã giao hay sâu lắng đều có một vai trò đối với ta, đều dạy mỗi người một bài học nào đó về cuộc sống, con người, tình cảm… hoặc giúp ta tìm ra chính mình.

T.T.Thành