Tại sao doanh nghiệp vừa và nhỏ khó vay vốn tại các ngân hàng uy tín?

Doanh nghiệp SME thường gặp khó khăn trong việc vay vốn tại các ngân hàng lớn vì nhiều lý do liên quan đến rủi ro tín dụng, quy trình xét duyệt và chi phí hoạt động. Trong đó, nguyên nhân lớn nhất xuất phát từ đặc thù của chính các doanh nghiệp SME.

Thứ nhất, và cũng rất quan trọng, là các doanh nghiệp SME thường là công ty gia đình. Đa phần chủ doanh nghiệp xuất phát từ dân kinh doanh, sau đó thành lập doanh nghiệp với ý định xây dựng một tổ chức quy mô lớn hơn. Tuy nhiên, đây cũng là điểm yếu của họ khi không có kiến thức hoặc chưa được đào tạo bài bản về tài chính, kế toán. Do đó, khi mới bắt đầu thành lập doanh nghiệp, hệ thống sổ sách, báo cáo thường không tuân thủ các quy định của pháp luật. Sau một vài năm hoạt động, các thói quen này trở nên khó sửa chữa, và nếu muốn sửa thì phải làm lại từ đầu – điều này rất mất thời gian. Vì vậy, các ngân hàng lớn thường không dễ dàng chấp nhận các chứng từ kế toán như vậy. Kể cả khi doanh nghiệp có đủ 100% tài sản bảo đảm, thì hệ thống sổ sách yếu kém vẫn là rào cản lớn trong việc tiếp cận vốn ngân hàng.

Thứ hai, các doanh nghiệp SME thường không có chiến lược kinh doanh rõ ràng. Họ dễ thay đổi định hướng và bị cuốn vào những lợi ích trước mắt. Điều này dẫn đến chính sách tài chính, kinh doanh bị đứt đoạn, thiếu nhất quán và gây ra những lỗ hổng lớn trong hoạt động. Họ thường chỉ cần đến ngân hang khi đã thiếu vốn, trong khi lẽ ra phải xây dựng chiến lược tài chính ngay từ đầu. Vì lý do đó, các ngân hàng lớn thường đánh giá họ là đối tượng có rủi ro tín dụng cao và thiếu tin tưởng.

Thứ ba, các doanh nghiệp SME thường có tuổi đời còn non trẻ, do đó có thể chưa trải qua nhiều giai đoạn khác nhau trong một chu kỳ kinh tế hoặc một vòng đời sản phẩm – từ lúc bắt đầu đến khi suy thoái và cần đổi mới. Vì vậy, ngân hàng thường chưa có đủ căn cứ để đánh giá mức độ chịu đựng khó khăn của họ khi gặp các biến cố khách quan.

Ngoài ra, còn nhiều nguyên nhân khác như: lợi nhuận mà các doanh nghiệp SME mang lại cho ngân hàng không cao so với các khách hàng lớn, SME thiếu nhân sự chuyên trách trong công tác tài chính, làm việc với ngân hàng, hoặc cơ chế chính sách hiện hành chưa tạo điều kiện cho họ tiếp cận các nguồn vốn giá rẻ,...

Vì những lý do đó, các doanh nghiệp SME thường được các ngân hàng nhỏ tiếp cận, với điều kiện có đủ 100% tài sản bảo đảm và mức lãi suất cao. Những ngân hàng này chấp nhận mức độ rủi ro cao hơn do khó cạnh tranh khi tiếp cận các khách hàng uy tín.

Để khắc phục tình trạng này, các doanh nghiệp SME nên đầu tư nghiêm túc vào việc nghiên cứu các quy định kế toán, tìm hiểu về tài chính chuyên sâu và lựa chọn hướng đi chuyên nghiệp ngay từ khi mới thành lập. Nếu không, nền kinh tế sẽ khó bứt phá khi lực lượng SME chiếm tỷ trọng không nhỏ trong toàn hệ thống.

Tuy nhiên điều này cũng mở ra cánh cửa cho các ông lớn tín dụng tư nhân (quỹ đầu tư hoặc công ty tài chính) nước ngoài đổ bộ vào Việt Nam. Họ đang dồn sự chú ý vào khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Nicholas Cheng, Trưởng nhóm thị trường tư nhân tại Standard Chartered Global Private Bank, cho biết: " Tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, trình độ ngày càng cao của người vay và quy định đang phát triển đã biến đây thành mảnh đất màu mỡ". Thực tế hiện nay các ngân hàng vẫn thống trị hoạt động cung cấp tín dụng ở châu Á nhiều hơn so với phương Tây. Số liệu từ KKR cho thấy, ngân hàng chiếm 79% hoạt động cho vay ở châu Á, so với 54% ở châu Âu và chỉ 33% ở Mỹ. Kyle Walters, nhà phân tích cổ phần tư nhân tại PitchBook, nhận định: "Khi các quốc gia này tiếp tục phát triển, số lượng doanh nghiệp cỡ trung gặp khó khăn tiếp cận tài chính ngân hàng truyền thống cũng tăng theo, mở ra cánh cửa cho tín dụng tư nhân phục vụ thị trường này".

Tóm lại, cơ hội tiếp cận vốn và kinh doanh cho các doanh nghiệp có rất nhiều phía trước, chỉ cần họ tự thay đổi tư duy, hoàn thiện mình.

- Ái Quốc.